Kio rilate al tuta frazo aŭ fraza ideo «

Plej ofte, kiam oni uzas rilatan kio en plurakonta subfrazo, la rilataĵo estas tuta frazo aŭ io frazeca:

• Ĝi havis verdan koloron. Tio estis agrabla por la okuloj. → Ĝi havis verdan koloron, kio estis agrabla por la okuloj.FA3.129 = Estis agrable por la okuloj, ke ĝi havis verdan koloron. Komparu: Ĝi havis verdan koloron, kiu estis agrabla por la okuloj. = La verda koloro, kiun ĝi havis, estis agrabla por la okuloj.

• Ĉiuj floroj kisis sin reciproke. Tio aspektis tre ĉarme. → Ĉiuj floroj kisis sin reciproke, kio aspektis tre ĉarme.FA1.38 = Aspektis tre ĉarme, ke ĉiuj floroj kisis sin reciproke.

• Ili estis forte lacaj, pri kio certe neniu miros.FA2.107

• La ombro moviĝadis, kio cetere povis esti kaŭzata ankaŭ de la neregula moviĝado de la kandela flamo.FA2.111

• “Mi cetere ne scias”, diris sinjoro Britain, “ĉu oni povus ĝin nomi vera filozofio. Mi iom dubas tion ĉi; sed ĝi bone eltenas kaj ŝparas multe da ĉagreno, kion la ĝusta filozofio ne ĉiam faras.”BV.67

La frazeca rilataĵo povas esti I-verbo:

• Mi ne volas ĉi tie analizi la kaŭzon de ĉi tiu fakto, ĉar tiu devigus min eniri en regionon politikan, kion mi deziras eviti; mi nur konstatas la fakton.OV.402 Mi deziras eviti eniri en la regionon politikan.

Iafoje en tia uzo kio rilatas sence nur al parto de la priskribata frazo:

• Antaŭ nelonge ŝi sidis sur la trono, kio [...] tute ne estas interesa.FA2.62 La rilata vorto kio ne reprezentas la tutan antaŭan frazon. Ĝia senco estas la pli ĝenerala ideo sidi sur (la) trono. Tio tute ne estas interesa.

• Li ekvivis tre gaje, iradis tre ofte en la teatron, veturadis en la ĝardenon de la reĝo kaj donadis multe da mono al la malriĉuloj, kio estis tre laŭdinda.FA1.8 Kio reprezentas la ideon: Li donadis multe da mono al la malriĉuloj. La ceteraj menciitaj agadoj kredeble ne estis aparte laŭdindaj.

• La floroj supre sur la tero odoras, kion ne faras la floroj sur la fundo de la maro.FA1.83

Iafoje rilata kio ne reprezentas ĝuste la priskribatan frazon, sed ian alian frazan aŭ frazecan ideon:

• Oni proponis al li oficon de kuriero, kio promesis esti tre enspeziga afero.FA3.58 Ĉi tie kio ne reprezentas la ideon oni proponis al li oficon de kuriero, sed la ideon ke li eble havos oficon de kuriero, aŭ havi oficon de kuriero.

Iafoje oni povas anstataŭ rilata kio uzi kiu + ĝeneralsignifan O-vorton (ekz. afero aŭ okazo) por reprezenti tutan frazon. Tio tamen okazas tre malofte: Eble ili ne venos, por kiu okazo ni devas esti preparitaj. = Eble ili ne venos, por kio ni devas esti preparitaj.

Iafoje plurakonta kio-frazo estas enmetita kiel komentofrazo ene de frazo aŭ antaŭ tiu frazo, kiun ĝi priskribas:

• La hospitalo estas apartigita de la strato per sufiĉe alta krado, en kiu la dikaj feraj stangoj estas tiel malproksimaj unu de la alia, ke, kio estas publika sekreto, multaj maldikaj loĝantoj de tiu institucio sin trapremas kaj faras ekstere siajn malgrandajn vizitojn.FA1.128 Kio reprezentas la ke-frazon ke multaj maldikaj ..., sed la kio-frazo estas enmetita en la ke-frazon tuj post ke. Tia ĉi frazkonstruo eble ne estas rekomendinda, ĉar efektive iom malfacile komprenebla.

• En la brakoj ili tenis partojn de ŝipoj kaj kestojn, ostarojn de bestoj surteraj kaj, kio ŝajnis al la reĝidino la plej terura – virineton de maro, kiun ili estis kaptintaj kaj sufokintaj.FA1.94 Kio reprezentas la frazan ideon: Ili tenis en la brakoj virineton de maro, kiun ili estis kaptintaj kaj sufokintaj. Tio ŝajnis al ŝi la plej terura.

Kio rilate al ordinara O-vorto «

Iafoje rilata kio en plurakonta subfrazo rilatas al ordinara O-vorto. En tiaj okazoj ne temas denove pri la sama aŭ la samaj, sed pri io ajn de tiu speco. Se oni memstarigas la subfrazon, oni uzas tio aŭ la saman O-vorton (sen la aŭ tiu).

• La dua [elfa filino] povosciis iradi flanke de si mem, kvazaŭ ŝi havus ombron, kion [...] la elfoj ne havas.FA2.95 = ... kvazaŭ ŝi havus ombron. Tion la elfoj ne havas. / Ombron la elfoj ne havas. La elfoj ne havas (ian ajn) ombron.

• Tie staris ansopoto kun ardantaj karboj, kion ili tie nomas “marito”.FA1.216 Ĉiun ajn ansopoton kun ardantaj karboj ili tie nomas “marito” (en la itala lingvo). Se oni uzus anstataŭ kiun, la senco estus, ke ili nomas “marito” ĝuste tiun ansopoton, kiu staris tie, sed eble ne ĉiujn tiajn ansopotojn. En tiaj ĉi frazoj oni ofte povas anstataŭe uzi kia kiel rilatan vorton, sed tiam ordinare kune kun tia: Tie staris tia ansopoto kun ardantaj karboj, kian ili tie nomas “marito”.

• Ili alvenis per aŭto, kion mi ankoraŭ ne havas, sed ja planas aĉeti. Mi ankoraŭ ne havas aŭton, sed mi ja planas aĉeti aŭton. (Se oni tie uzus kiun, la senco tute ŝanĝiĝus: Mi ankoraŭ ne havas tiun aŭton per kiu ili alvenis, sed mi ja planas aĉeti ĝin.)

• Ili devis pagi dek mil dolarojn, kio estas tre granda sumo. Dek mil dolaroj estas granda sumo. Tio estas granda sumo.

Aliaj ekzemploj de rilata kio en plurakonta subfrazo «

Jen pliaj ekzemploj de plurakontaj subfrazoj, en kiuj oni preferas uzi rilatan kio, ĉar en memstara frazo oni uzus tio:

• Sur la papero li skribis “918273645”, kio poste montriĝis esti lia telefonnumero. = ... skribis “918273645”. Tio poste montriĝis ... Se oni aldonas helpan O-vorton antaŭ la telefonnumero, oni ordinare preferas rilatan kiu: Sur la papero li skribis la numeron “918273645”, kiu poste montriĝis esti lia telefonnumero. Tiu numero poste montriĝis esti lia telefonnumero.

• La limo leviĝas al la valo de la filo de Hinom, ĉe la suda flanko de la Jebusidoj, kio estas Jerusalem.Js.15 (La Jebusidoj tie konstruis urbon, kiu poste fariĝis Jerusalem.) La subfrazo estas tia parentezeca aldonaĵo, kian oni kutime enkondukas per tio estas: ... la suda flanko de la Jebusidoj. Tio estas Jerusalem.