38.3.5. EKS
EKS = “iam antauxe estinta, ne plu oficanta, ne plu tia”. EKS estas uzata precipe cxe profesioj kaj aliaj homaj roloj, sed iafoje ankaux cxe alispecaj vortoj:
-
regxo → eksregxo = persono, kiu antauxe estis regxo, abdikinta regxo
-
ministro → eksministro = persono, kiu antauxe estis ministro
-
edzo → eksedzo = persono, kiu antauxe estis edzo
-
(ge)edzigxi → eks(ge)edzigxi = rompi, cxesigi (ge)edzecon
-
amiko → eksamiko = persono, kiu antauxe estis amiko
-
kolonio → ekskolonio = loko, kiu iam estis kolonio, sed kiu sendependigxis
-
moda → eksmoda = ne plu moda
Kastrita besto «
Cxe besta vorto EKS havas la specialan signifon “kastrita”:
-
bovo → eksbovo = kastrita bovo
-
virkato → eksvirkato = kastrita virkato
-
cxevalino → ekscxevalino = kastrita cxevalino
Ordinara radiko «
-
eksa = iama, ne plu estanta
-
eksigi = forigi (ekz. de profesio), abdikigi, cxesigi
-
eksigxi = abdiki, depostenigxi, forlasi postenon, laboron aux okupon
Iafoje oni povus uzi EKS kiel ekkrian vorteton: Eks pri tio! ≈ “Nun tio ne plu okazos! Nun tio ne plu gxenos nin!”