PMEGGramatiko / Kunligaj vortetoj /

16.3. Sed

Sed ligas frazojn aux frazpartojn, kaj montras, ke ili iel kontrastas inter si:

Sed povas ankaux enkonduki ion, kio malebligas aux malhelpas la antauxan aferon:

Sed povas enkonduki ion, kio estas surpriza, se oni konsideras la antauxan aferon:

Se la antauxaj vortoj esprimas neadon de io, sed povas enkonduki tion, kio validas anstatauxe:

Iafoje sed montras kontraston al io subkomprenata:

Kaj, kaj ankaux aux, iafoje ligas vortostumpojn. Tio tamen estas evitinda. Ecx pli evitinda estas tia uzo de sed: *Tio estas mangxajx- sed ankaux gazet-vendejo.* Diru anstatauxe ekz.: Tio estas mangxajxa sed ankaux gazeta vendejo.

Nuanca sed «

Nuanca sed ne ligas du aferojn, sed enkondukas frazon, kiu esprimas sxangxon de paroltemo aux interrompon:

  • Sed ni ne parolos plu pri tiu cxi punkto.[FK.262] Oni povus imagi subkomprenitan antauxfrazon: Eblus dauxrigi, sed...

  • Sed ni revenu al nia interrompita analizado.[FK.268] Eblus imagi la antauxfrazon: Mi povus paroli pli pri tio cxi, sed...

Nuanca sed povas ankaux enkonduki elkrion de surprizo aux malkonsento. Tiam oni iafoje povus diri, ke sed kontrastas al la eldiro de alia persono:

  • Mi donos al vi kvin euxrojn. — Sed tio ne estas justa!

  • Li venkis en la konkurso. — Sed tio estas ja bonega!

Sed kaj tamen «

Sed ofte aperas kune kun tamen, kiu tiam emfazas la kontraston:

  • Mi ne scias la lingvon hispanan, sed per helpo de vortaro hispana-germana mi tamen komprenis iom vian leteron.[FE.34]

  • Sxi havis forton kaj sxi estis laborema, sed sxi tamen restis malricxa.[FA3.68]

Se oni uzas tamen, oni povus ofte same bone uzi kaj anstataux sed, cxar la kontraston suficxe bone esprimas tamen:

  • Li havis la impreson, ke li songxas kaj tamen ne songxas.[FA2.132]

  • La lekanto sentis sin tiel felicxa, kvazaux tiam estus grava festotago, kaj tamen tiam estis nur simpla lundo.[FA1.94]

Tamen normale rolas kiel komplemento, dum sed estas frazliga vorteto. Tial sed aperas komence de sia frazo, dum tamen povas aperi en diversaj pozicioj ene de la frazo.

Tamen anstataux sed «

Iafoje tamen aperas komence de cxeffrazo, kiu estas tre proksime ligita al la antauxa cxeffrazo. Tiam tamen ekhavas ian frazligan rolon. Tamen tiam praktike egalas al sed. Oni povus ankaux diri, ke sed aux kaj estas subkomprenata:

  • Li estas tre ekkolerema kaj ekscitigxas ofte cxe la plej malgranda bagatelo; tamen li estas tre pardonema, li ne portas longe la koleron kaj li tute ne estas vengxema.[FE.41]

  • Seninfana estis la edzeco de la rabeno; tamen cxirkaux li ne mankis vivado kaj movigxado.[Rn.8]

  • La busxo de Marta iom ekmovigxis, tamen gxi eligis nenian sonon.[M.135]

  • Sxi demandis, videble devigante sin esti serioza, tamen ne povante tute kasxi rideton.[M.46]

Dosierdato: 8 Marto 2008 (02:49:19 GMT)